Γιατί τα παιδιά λένε ψέματα;

«Δεν έφαγα εγώ το κέικ… ο δράκος έσπασε το τζάμι… το γάλα χύθηκε μόνο του στο νεροχύτη». Πριν βιαστείτε να μαλώσετε το μικρό σας Πινόκιο, προσπαθήστε να ερμηνεύσετε τα ψέματά του. Κρύβουν πολλά!

Τα παιδιά αρχίζουν να λένε ψέματα από πολύ μικρή ηλικία, από όταν δηλαδή αρχίζουν να μιλάνε και να εκφράζουν νοήματα. Ωστόσο, στις πολύ μικρές ηλικίες, ένα παιδί δεν έχει συναίσθηση ότι λέει ψέματα. Συνήθως λέει μια ανακατασκευασμένη μορφή της αλήθειας ή χρησιμοποιεί μια ανακρίβεια που το βολεύει. Όμως, το ψέμα του σίγουρα δεν έχει το δόλο που έχει το ψέμα ενός μεγαλύτερου παιδιού. Είναι απλώς ένα μέσο που χρησιμοποιεί εκείνη τη στιγμή για να βγει από τη δύσκολη θέση. Αν, για παράδειγμα, σας πει πως μέσα στην ντουλάπα μένει ένας δράκος, σαφώς και εννοεί πως φοβάται, αλλά αυτό το «ψέμα» είναι ταυτόχρονα ένας λεκτικός τρόπος να «εξερευνήσει» κάποια πράγματα. Από 4 ετών και πάνω, το ψέμα αρχίζει να είναι πιο συνειδητό, είναι ο τρόπος για να γλιτώσει από τις αρνητικές συνέπειες. Υπάρχει κι άλλη μια μορφή ψέματος που τη βλέπουμε στα παιδιά από 3 μέχρι 6 ετών, εκεί όπου τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας είναι ακόμα πολύ ρευστά. Το παιδί έχει διαβάσει μια ιστορία ή έχει δει ένα έργο που το εντυπωσίασε και το μεταφέρει στους γύρω του σαν να ήταν μια προσωπική του πραγματική εμπειρία. Έτσι, είτε βάζει τον εαυτό του μέσα στην ιστορία είτε λέει ότι «ναι, εγώ πήγα εκεί, είδα αυτό», ενώ δεν έχει συμβεί κάτι τέτοιο.

Ψέμα, το θεραπευτικό
Κάθε φορά που ο μικρός Γιωργάκης στεναχωριέται, λέει πως πονάει η κοιλίτσα του. Εκείνες τις στιγμές που ζητάει απεγνωσμένα την προσοχή σας, μπείτε άφοβα στο ψέμα του. Χαϊδέψτε την κοιλιά του, φιλήστε του και πείτε του πως θα γίνει καλά! Αυτό θα λειτουργήσει σαν θεραπεία για το παραπονεμένο σας παιδί.  

Πώς να χειριστώ τα ψέματά του;
Καταρχήν, σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να αποκαλέσετε το παιδί «ψεύτη», και βέβαια αποφύγετε να το μαλώσετε. Μπορείτε απλώς να το επαναφέρετε στην τάξη και να του πείτε ποια είναι η αλήθεια. Ή ακόμα, ήρεμα κι απλά, να βοηθήσετε το παιδί να ξεκαθαρίσει ποιο είναι το αληθινό και ποιο το φανταστικό. Δώστε του να καταλάβει με παραδείγματα αυτές τις διαφορές. Και βέβαια αυτό που δεν πρέπει να κάνετε είναι να το τιμωρήσετε όταν ομολογήσει μια αταξία του. Αν γίνει αυτό, τότε θα νιώσει ότι την επόμενη φορά που θα πει την αλήθεια θα τιμωρηθεί. Μια απλή συζήτηση μαζί του είναι αρκετή ώστε να καταλάβει ότι ένα ψέμα μπορεί να ακούγεται καλό, αλλά όταν αποκαλυφθεί η αλήθεια, αυτό θα είναι τελικά εις βάρος του.
[post_ad]
Κι όταν το παρακάνει;
Κάποιες φορές τα ψέματα δεν είναι μια απλή ιστορία. Κυρίως όταν συνειδητοποιούμε ότι αρχίζουν να λένε το ένα ψέμα πίσω απ' το άλλο και οι συζητήσεις τους περιλαμβάνουν περισσότερα ψέματα παρά γεγονότα. Αν το παιδί φτάσει στο σημείο να λέει συνέχεια υπερβολές, ειδικά μετά την ηλικία των πέντε ή έξι ετών, πρέπει να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει στην ψυχή του και για ποιο λόγο καταφεύγει στα ψέματα. Είναι πολύ πιθανόν αυτό να γίνεται είτε γιατί νιώθει ανασφάλεια είτε επειδή υπάρχουν κάποια προβλήματα στο σπίτι, τα οποία δεν μπορεί να τα διαχειριστεί με άλλον τρόπο. Τότε ίσως να εξετάσετε την περίπτωση να δείτε μαζί έναν ειδικό.

Τι κάνουμε για το μικρό μας ψεύτη;
- Το πρώτο που οφείλουμε να κάνουμε είναι να είμαστε εμείς οι ίδιοι ειλικρινείς. Δεν είναι δυνατόν να πείσουμε το παιδί να μη λέει ψέματα, όταν εμείς καταφεύγουμε στο ψέμα, για οποιονδήποτε λόγο.

- Μην πανικοβάλλεστε όταν το παιδί λέει ψέματα. Και κυρίως αποφύγετε τις φωνές, τις προσβλητικές εκφράσεις και τις τιμωρίες.

- Δείξτε του εμπιστοσύνη και πείστε το πως, όταν λέει την αλήθεια, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Είναι καλό να ξέρει ότι μπορεί να σας μιλήσει για οτιδήποτε, χωρίς να φοβάται ότι θα θυμώσετε και θα το τιμωρήσετε.

- Το παιδί δεν πρέπει να καταλάβει ότι μπορεί να ξεφύγει με ένα ψέμα, γιατί είναι βέβαιο ότι θα καταφεύγει όλο και πιο συχνά σε αυτή την τακτική.

- Μην το αποκαλέσετε ποτέ «ψεύτη». Χωρίς να το καταλαβαίνει, θα οικειοποιηθεί τον τίτλο, με αποτέλεσμα να καταφεύγει στο ψέμα με την πρώτη ευκαιρία.

- Επαινείτε πάντα την ειλικρίνειά του και, όταν λέει την αλήθεια, να το επιβραβεύετε με ένα μεγάλο μπράβο.

- Δείξτε του εμπιστοσύνη, ώστε να μη χρειάζεται να δικαιολογείται συνεχώς.

Με τη συνεργασία της Λίζας Βάρβογλη (ψυχολόγος).
Πηγή