Ιδέες μεγαλείου..μια μορφή εξαπάτησης του εαυτού..

Στο παρελθόν διερωτόμουν αν θα μπορούσαμε ποτέ να συλλάβουμε το μέγεθος της μοναξιάς και της απομόνωσης που ζήσαμε όλοι μας ως παιδιά. Τώρα πια ξέρω ότι αυτό είναι εφικτό. Εδώ, κατά κύριο λόγο, δεν αναφέρομαι στα παιδιά που εμφανώς δεν τα φρόντιζαν ή τα είχαν πλήρως εγκαταλείψει και τα οποία πάντα το συνειδητοποιούσαν τουλάχιστον ενηλικιώθηκαν αναγνωρίζοντας πως κάπως έτσι ήταν τα πράγματα.

Πέρα από αυτές τις ακραίες περιπτώσεις υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που ξεκινούν θεραπεία με την πεποίθηση (με την οποία άλλωστε μεγάλωσαν ότι στην παιδική τους ηλικία ήταν ευτυχισμένοι και προστατευμένοι. Αυτοί οι ασθενείς είχαν πολλές δυνατότητες και ταλέντα για τα οποία τους επαινούσαν και τους θαύμαζαν είχαν μάθει χρησιμοποιούν την τουαλέτα από το πρώτο έτος της ζωής τους και «μπορεί ακόμα, όταν ήταν μετά ενάμισι και πέντε ετών, να φρόντιζαν τα μικρότερα αδέλφια τους.

Οι περισσότεροι γύρω μας πιστεύουν άτι αυτοί οι άνθρωποι ,τα παιδιά δηλαδή που έκαναν περήφανους τους γονείς τους θα πρέπει να έχουν μια ισχυρή και σταθερή αυτοπεποίθηση. Συμβαίνει όμως ακριβώς το αντίθετο. Τα πάνε συχνά πολύ, καλά, σε οτιδήποτε κάνουν, οι άλλοι τους θαυμάζουν και τους ζηλεύουν και είναι επιτυχημένοι! θέλουν να είναι  αλλά πίσω απ’ όλα αυτά παραμονεύει η κατάθλιψη, ένα αίσθημα κενού και αποξένωσης από τον ίδιο τους τον εαυτό και μια αίσθηση ότι η ζωή τους δεν έχει κανένα νόημα.

Αυτά τα σκοτεινά συναισθήματα έρχονται στο προσκήνιο κάθε φορά που το ναρκωτικό των ιδεών μεγαλείου τους προδίδει, κάθε φορά που δεν βρίσκονται «στην κορυφή», που δεν είναι οι αναμφισβήτητοι «πρωταγωνιστές» ή που νιώθουν ξαφνικά ότι δεν κατόρθωσαν ν’ ανταποκριθούν ικανοποιητικά σε κάποια ιδεατή εικόνα ή σε κάποια πρότυπα. Τότε βασανίζονται από άγχος ή από βαθιά αισθήματα ενοχής και ντροπής. Γιατί αναστατώνονται όμως τόσο πολύ αυτοί οι ικανοί και προικισμένοι άνθρωποι;

Στην πρώτη συνέντευξη θα πουν στο θεραπευτή τους ότι είχαν γονείς γεμάτους κατανόηση ή ότι έτσι τουλάχιστον ήταν ο ένας από τους δύο. Αν έχουν επίγνωση του ότι οι άλλοι δεν τους καταλάβαιναν όταν ήταν παιδιά, νιώθουν πως το σφάλμα ήταν δικό τους και πως οφειλόταν στη δική τους ανικανότητα να εκφράζουν με τον κατάλληλο τρόπο τις επιθυμίες και τα συναισθήματά τους.

Οι άνθρωποι αυτοί αφηγούνται τις πρώτες τους αναμνήσεις χωρίς να εκδηλώνουν την παραμικρή συμπάθεια για το παιδί που υπήρξαν κάποτε. Αυτό δε που είναι αληθινά εκπληκτικό είναι το ότι αυτοί οι ασθενείς όχι μόνο έχουν μια πολύ μεγάλη ικανότητα ενδοσκόπησης, αλλά φαίνεται, ως ένα βαθμό, ότι μπορούν να κατανοούν συναισθηματικά αυτά που συμβαίνουν στους γύρω τους. Η πρόσβασή τους όμως στο συναισθηματικό κόσμο της δικής τους παιδικής ηλικίας έχει μπλοκαριστεί, και αυτά που τη χαρακτηρίζουν είναι η έλλειψη σεβασμού, ο καταναγκασμός.
[post_ad]
Συχνά φαίνεται να περιφρονούν, να περιγελούν και ν’ αντιμετωπίζουν οτι υπήρξαν κάποτε. Σε γενικές γραμμές δηλαδή  η πραγματική συναισθηματική κατανόηση των μεταστροφών της παιδικής τους ηλικίας δεν υφίσταται και τελικά δεν αντιλαμβάνονται ούτε στο ελάχιστο τις δικές τους ανάγκες πέρα από την επιθυμία τους για ασφάλεια. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν αρνηθεί την πραγματική τους ιστορία σε τέτοιο βαθμό που μπορούν εύκολα να προβάλλουν την ψευδαίσθηση ότι η παιδική τους ηλικία ήταν χαλαρή.

Έτσι το άτομο αναπτύσσει ιδέες μεγαλείου προκαλεί το θαυμασμό των άλλων  και χρειάζεται αυτόν το θαυμασμό, η αλήθεια είναι ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτόν. Έχει ανάγκη να διαπρέπει σε ό,τι κάνει, σε ό,τι δηλαδή είναι σίγουρος ότι μπορεί να κάνει (αλλιώς δεν θα το προσπαθούσε καν). Θαυμάζει και ο ίδιος τον εαυτό του για τα χαρίσματά του, την ομορφιά, την εξυπνάδα, τα ταλέντα του καθώς και για την επιτυχία και τα επιτεύγματά του. Προσοχή όμως μήπως κάποιο απ’ όλα αυτά τον απογοητεύσει, διότι τότε διατρέχει άμεσο κίνδυνο να οδηγηθεί στην καταστροφή από μια βαριά κατάθλιψη.

Μας φαίνεται συνήθως φυσιολογικό όταν άρρωστοι ή  ηλικιωμένοι άνθρωποι, που τους βασανίζει η απώλεια μεγάλου μέρους της υγείας και της ζωτικότητάς τους,  γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης. Υπάρχουν όμως πολλοί άνθρωποι που μπορούν ν’ αντέξουν την απώλεια της ομορφιάς, της υγείας, των νιάτων ή των αγαπημένων τους και, παρά τη θλίψη τους, τα βγάζουν πέρα χωρίς να πάθουν κατάθλιψη. Από την άλλη, υπάρχουν εκείνοι που έχουν μεγάλα χαρίσματα, συχνά οι πιο χαρισματικοί, που υποφέρουν από βαριά κατάθλιψη. Αυτό συμβαίνει γιατί κάποιος απελευθερώνεται από την κατάθλιψη μόνο όταν η αυτοεκτίμησή του στηρίζεται στην αυθεντικότητα των δικών του συναισθημάτων και όχι στο αν έχει ή δεν έχει συγκεκριμένα χαρίσματα.

Η κατάρρευση της αυτοεκτίμησης ενός ατόμου με ιδέες μεγαλείου δείχνει ξεκάθαρα πόσο επικίνδυνα κρεμόταν από μια κλωστή η αυτοεκτίμησή του  «κρεμόταν από ένα μπαλόνι», όπως ονειρεύτηκε κάποτε κάποιος ασθενής. Το μπαλόνι πέταξε πολύ ψηλά με τη βοήθεια του ευνοϊκού ανέμου, αλλά ξαφνικά τρύπησε και προσγειώθηκε απότομα στο έδαφος σαν ένα μικρό χαλάκι, επειδή ο ίδιος δεν είχε αναπτύξει ποτέ κάτι αυθεντικό που θα μπορούσε να του δώσει εσωτερική δύναμη και στήριξη.(A. Miller ''οι φυλακές της παιδικής μας ηλικίας'').

Ιωάννα Κωνσταντινίδου
Ψυχοθεραπεύτρια-Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας